Giải Mã Hiện Tượng Donald Trump !

Trả lời phỏng vấn Fox Business ngày 2 tháng Ba, 2016, cựu Ngoại trưởng Mỹ Madelein Albright nói, người nước ngoài “đang nhìn chúng ta như thể chúng ta bị mất trí”. Bà Albright ám chỉ ứng cử viên được đánh giá là nhảm nhí, Donald Trump, đang chiến thắng càn quét tại các cuộc bầu cử sơ bộ và gần như chắc chắn giành lá phiếu đại diện đảng Cộng hòa.

Tại sao Donald Trump chiến thắng là câu hỏi nghe nhiều nhất vài tháng qua. Một trong những điều có thể giúp giải thích là chiến thuật tranh cử của Trump. Nó không giống bài bản và kỹ thuật vận động tranh cử quen thuộc chính trường Mỹ. Ăn nói gây sốc, bỗ bã, ngang ngược, Donald Trump gây chú ý như một chính trị gia độc lập dù tranh cử dưới màu áo Cộng Hòa. Trump chỉ trích chính sách Dân Chủ lẫn Cộng Hòa; lên án một số chính sách Cộng Hòa với ngôn ngữ nặng nề hơn cả phe Dân Chủ.

Trump thể hiện bản năng hơn là một người biết kiểm soát bản thân. Chính xác hơn, Trump để bản năng bùng phát tự nhiên hơn là cố kiểm soát nó. Trump phát biểu bất chấp phản ứng dư luận. Trump không cần lịch sự. Trump không xấu hổ. Không ứng cử viên nào ăn nói thiếu tế nhị bằng Trump. Ông nói ứng cử viên Cộng Hòa Jeb Bush là “người có năng lượng thấp”. Ông nói ứng cử viên Cộng hòa Marco Rubio “ra mồ hôi nhiều quá” và chắc chắn sẽ lúng túng khi gặp “những lãnh đạo mạnh mẽ như Vladimir Putin”. Nói về đối thủ Dân chủ Hillary Clinton, Trump phát biểu: “Nếu Hillary Clinton không thể thỏa mãn chồng bà ấy thì điều gì khiến bà ấy nghĩ rằng bà ấy có thể thỏa mãn nước Mỹ?”.

Trump còn nói: “Nếu tôi đứng giữa Đại lộ thứ Năm (Fifth Avenue) và bắn ai đó thì tôi cũng sẽ không mất bất kỳ lá phiếu cử tri nào, okay?”. Nếu theo dõi một số cuộc tranh luận truyền hình của Trump với các đối thủ, có thể thấy Trump là người có tài hùng biện. Ông biết cách dẫn dắt đám đông. Ông nắm vững kỹ thuật thuyết phục đám đông. Tuy nhiên, những gì ông nói và cách thức thể hiện cho thấy ông là người dường như ít có văn hóa, ít nhất là văn hóa chính trị. Michael D’Antonio, người được Donald Trump cho phép tiếp cận sát để viết một quyển tiểu sử về Trump, cho biết, trong căn biệt thự khổng lồ của Trump không có quyển sách nào. Trump, theo D’Antonio, bị chứng vĩ cuồng nặng. Ông ấy luôn cho rằng mình là thượng đẳng.

“Hãy tái tạo sự vĩ đại cho nước Mỹ” là phương châm tranh cử của Trump. Ông thực hiện điều đó với chiến dịch vận động hung hăn theo đúng kiểu cách bấp chấp của ông. Hầu hết người ủng hộ cũng là thành phần khá thấp trong xã hội Mỹ. Đầu tháng Giêng, 2016, tại sân vận động Đại học Winthrop ở Rock Hill (South Carolina), nơi có 6.500 người ủng hộ tập trung nghe Trump diễn thuyết, một phụ nữ theo đạo Hồi tên Rose Hamid cùng một số người bạn bày tỏ phản đối. Họ lập tức bị đám đông chửi rủa và vây kín đến mức lực lượng bảo vệ phải giúp họ thoát ra. Lần khác, khi được một phóng viên truyền hình hỏi rằng liệu Trump có nghiêm túc khi nói sẽ “xử luôn” vợ lẫn con những kẻ khủng bố, Trump trả lời: “Chúng ta phải cảnh giác hơn và phải dữ dội hơn”. Đám đông lập tức gào lên thích thú. Và tại một cuộc vận động tranh cử ở Las Vegas, như được thuật từ Der Spiegel (1-2-2016), những người ủng hộ Trump đã tấn công một người phản đối da màu, gào to “Bắn nó đi”, “Sieg Heil” (câu chào của Đức quốc xã), “Thiêu cháy thằng khốn ấy đi”…

CNN (24 tháng Hai, 2016) cho biết, tại cuộc bầu cử sơ bộ ở Nevada, Trump được 57% số phiếu ủng hộ từ những người chưa học đại học. “Tôi yêu những người thất học” – Trump từng nói. Khảo sát của tờ The Atlantic (1 tháng Ba, 2016) cho thấy rõ hơn. Có vài yếu tố xây dựng và hình thành lực lượng “fan cuồng” của Trump. Thứ nhất, đó là thành phần chưa học đại học, những người bị “giẫm đạp” bởi toàn cầu hóa vì không theo kịp cơn lốc khoa học-kỹ thuật toàn cầu. Điều này dẫn đến tác nhân thứ hai: họ nghĩ họ không có tiếng nói chính trị. Họ nghĩ họ bị đẩy ra rìa, một phần do cơn lốc dân nhập cư tràn vào và “đe dọa thói quen sinh hoạt và giá trị Mỹ”. Họ cảm thấy họ bất lực.

Trump mang lại cho họ một hy vọng mới về “tái thiết kế nước Mỹ” để họ được quan tâm nhiều hơn. “Tái thiết kế” bằng cách giành lại công ăn việc làm cho người Mỹ, bằng chính sách bảo hộ mậu dịch, và xây dựng quân đội hiện đại hơn… Tất cả hứa hẹn trên đã làm thỏa mãn tâm lý nhiều người Mỹ sau gần 8 năm chứng kiến hình ảnh nước Mỹ bị xói mòn bởi Barack Obama. Tháng Bảy, 2015, tại Sun City (South Carolina), Trump nói: “Chúng ta mệt mỏi vì bị đẩy quanh và bị lãnh đạo bởi những kẻ ngu xuẩn… Chúng ta cần những người lãnh đạo thông minh. Chúng ta cần những người lãnh đạo vĩ đại. Chúng ta cần tái tạo sự vĩ đại cho nước Mỹ!”…

Reince Priebus, chủ tịch Ủy ban quốc gia đảng Cộng Hòa, từng yêu cầu Trump giảm nhẹ cách “hành ngôn”. Nhiều chính trị gia Cộng Hòa không giấu nổi xấu hổ vì Trump. Reuters (2 tháng Ba, 2016) cho biết, tháng Sáu, 2015, một số những nhà đóng góp tài chính lớn nhất của Cộng Hòa đã gặp nhau tại khu nghỉ mát biệt lập ở Deer Valley (Utah) trong ba ngày, dưới sự chủ trì của Mitt Romney (cựu thống đốc Massachusetts). Họ bàn về việc ủng hộ như thế nào đối với sáu ứng cử viên Cộng hòa vừa loan bố tranh cử. Không ai nhắc đến Trump dù nhân vật này từng úp mở tranh cử dưới màu áo Cộng Hòa. Bốn ngày sau, Donald Trump chính thức tuyên bố tranh cử. Từ đó, Trump liên tiếp hạ gục các ứng cử viên trong đảng mình. Vấn đề của Cộng Hòa bây giờ là làm sao chặn đứng Trump! Tuy nhiên, Trump tranh cử mà không cần ngân sách quyên góp từ các tổ chức ủng hộ đảng. Ông bỏ tiền túi ra xài. Bộ máy đảng Cộng Hòa khó có thể chặn Trump bằng “kỹ thuật” tài chính.

Tracy Sefl, nhà tư vấn chính trị Dân Chủ, từng là cố vấn cấp cao bộ máy tranh cử Hillary Clinton, nói rằng Trump là ứng cử viên Cộng Hòa nguy hiểm nhất đối với Dân Chủ vì ông ấy “không thể đoán được, không biết xấu hổ, không biết xin lỗi”. Chiến thuật “phi-chiến-thuật” cho đến thời điểm này là tỏ ra hiệu quả đối với Trump. “Ông ấy không phòng thủ. Ông ấy không sử dụng bất kỳ chiến thuật căn bản nào của chiến dịch vận động” – Tracy Sefl nói (Politico 2-3-2016).

Khó có thể hình dung Donald Trump sẽ dẫn nước Mỹ đến đâu nếu đắc cử tổng thống. Một số nhà bình luận nhận xét rằng Trump dựa vào cảm tính và kinh nghiệm cá nhân hơn là sách vở. Với Bắc Triều Tiên, Trump không xem đó là vấn đề của Mỹ mà là vấn đề của Trung Quốc. Không ủng hộ cuộc chiến Mỹ với Syria nhưng Trump muốn “dội bom tan nát IS” và “sẽ gửi chiến binh Mỹ đến đá đít đám IS”. Về mậu dịch, Trump nói, Trung Quốc, Nhật, Mexico, Việt Nam và Ấn Độ đang “xé nát chúng ta” bằng cách làm mất giá tiền tệ và chặn hàng xuất khẩu Mỹ. Trump sẽ không ký Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và sẽ tái đàm phán Hiệp định mậu dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với Mexico và Canada.

Về quốc phòng, Trump sẽ phát triển quân đội Mỹ sao cho nó trở nên “hùng mạnh đến mức không ai dám “lạng quạng” với chúng ta” (nguyên văn “mess with us”). Ông muốn Nhật, Đức, Hàn Quốc và Saudi Arabia chia sẻ chi phí quân sự với Mỹ. Ông muốn tăng cường sự hiện diện quân đội Mỹ tại biển Đông để “làm nản lòng chủ nghĩa phiêu lưu của Trung Quốc”… Dư luận Trung Quốc đang theo dõi sát chiến dịch bầu cử tổng thống Mỹ. “Hillary và Trump, bạn chọn ai?” – kênh truyền hình Phượng Hoàng (Hong Kong) đã thực hiện cuộc thăm dò trên mạng Weibo ngày 1 tháng Ba, 2016. Hầu hết ý kiến trả lời rằng họ ghét cả hai nhưng họ sợ Hillary hơn Trump.

Trên Washington Post (1 tháng Ba, 2016), giáo sư Đại học Harvard, Lawrence H. Summers (cựu Bộ trưởng tài chính, cựu giám đốc Hội đồng kinh tế quốc gia thuộc Nhà trắng), viết rằng hiện tượng Trump cho thấy “tiến trình dân chủ đã mất phương hướng và trở nên độc hại một cách nguy hiểm”, và “khả năng bầu Trump làm tổng thống là mối hiểm họa lớn nhất cho sự thịnh vượng và an ninh của nước Mỹ”. Có cách nào để “loại” Trump? New York Times (2 tháng Ba, 2016) cho biết, một số chính trị gia Cộng Hòa đang nghĩ đến giải pháp không bầu Trump tại Đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa tổ chức vào tháng Bảy, và sẽ tìm một ứng cử viên Cộng hòa độc lập. Rất nhiều tổ chức vừa được thành lập chỉ để chặn đứng Trump. Chỉ riêng tổ chức “Club for Growth Action” đã chi 1,5 triệu USD để loại Trump khỏi Florida (Time 3 tháng Ba, 2016). Hãy thử gõ “How to stop Trump” vào Google, các bạn sẽ thấy hơn 313 triệu kết quả trong vòng 0,76 giây!

Mạnh Kim
Nguồn: FB Mạnh Kim